De eerste stappen van een Schotse Hooglander

 Op 19 april maakten we een wandeling in natuurgebied De Staart bij Oud-Beijerland in de Hoekse Waard. Er lopen daar enkele Koniks en Schotse Hooglanders, die er door hun begrazing voor zorgen dat er een afwisselende vegetatie ontstaat en het gebied niet dichtgroeit. Dicht bij een wandelpad dwars door dit gebied zagen we een pas geboren Schotse Hooglanderkalfje, dat net de eerste passen zette en werd drooggelikt door het moederdier. Een prachtig moment om zo'n lentewonder van tamelijk dichtbij te kunnen fotograferen! 

Grote bonte specht onder een afdakje

We zoeken allemaal een mooie plek om te wonen, óók spechten. Deze grote bonte specht heeft wel een heel bijzondere plek gevonden. Hij heeft zijn voordeur gebouwd onder het afdak van een berkenzwam. Dat kan toch haast geen toeval zijn?

Padden op pad

Van februari tot eind maart kun je 's avonds padden zien trekken. Omdat het dit voorjaar vrij koud is, kwam de trek pas eind maart goed op gang. De temperatuur (minimaal 6°C) en de luchtvochtigheid bepalen samen het tijdstip waarop padden gaan trekken. Ze komen uit hun winterslaap en trekken naar een waterplas om eieren af te zetten. Padden kunnen wel 1,5 km. afleggen en doen dat in een rechte lijn. Onbekend is hoe ze zich oriënteren. Na het afzetten van de eieren trekken de padden naar hun zomerbiotoop. In het najaar trekken ze weer terug naar hun overwinteringsgebied.

Blauwgroen trechtertje

De herfst is bekend als paddenstoelentijd, maar sommige soorten groeien vooral in het voorjaar. Vroeger moest je ervoor naar Scandinavië of Groenland, maar vanaf het eind van de vorige eeuw staan de Blauwgroene trechtertjes ook in Nederland. Je kunt ze vinden in nieuwe natuurontwikkelingsgebieden. Staatsbosbeheer heeft in de Achterhoek op een flink aantal plaatsen voormalige weidegronden aangekocht en daar de bovenste grondlaag van weggehaald. Op deze voedselarme grond kun je tussen pioniers als haarmos en pitrus de Blauwgroene trechtertjes vinden. In de nieuwe natuur aan de Koolmansdijk bij Lichtenvoorde vonden we er honderden!

Kauwtjes in Zelhem

Kauwtjes zijn pientere vogels, die vroeger wel als huisdier werden gehouden. Op het eerste oog lijken ze niet zo bijzonder, maar als je beter kijkt zijn vooral de helderblauwe ogen heel mooi. Kauwtjes blijven elkaar als koppel trouw voor het leven. In Zelhem nestelen ze in de monumentale leilinden, die rondom de kerk staan.

Ransuilen in een krulhazelaar

Uilen jagen 's nachts en rusten overdag. Ransuilen zitten 's winters en in het voorjaar vaak in groepen bij elkaar in zgn. roestbomen. Vaak zoeken ze daar groenblijvende bomen voor uit, (bijv. spar of taxus),  waar ze goed verstopt zitten. Er kunnen tientallen ransuilen in één zo'n boom zitten. De ransuilen die ik vorige week kon fotograferen zaten in een kale krulhazelaar, waardoor je ze goed kon zien. Ze bleven rustig zitten, vertrouwend op hun schutkleur.

De Heggenmus: een vroege zanger

Aan de spitse snavel kun je zien, dat een Heggenmus een insecteneter is en geen zaadeter zoals de mussen. Heggenmussen gedragen zich heel onopvallend. Het hele jaar door scharrelen ze onder de struiken hun kostje bij elkaar. Net zo onopvallend als hun gedrag en hun kleuren is ook hun geluid. Eind februari kun je de zachte, maar wel heel mooie heldere zang al horen. De Heggenmus wordt  wel eens "bastaardnachtegaal" genoemd. Klik HIER als je de zang van de Heggenmus wilt horen.

Tonderzwammen

Tonderzwammen of tondelzwammen zijn meerjarige paddenstoelen, die je dus ook 's winters kunt zien. Elk jaar komt er aan de onderkant een nieuwe laag bij.
Vroeger werden tonderzwammen gebruikt om vuur te maken. Het binnenste van de zwam werd kapot geklopt. De plukjes (tondels) die zo ontstonden, kon je aansteken met de vonken van twee tegen elkaar geslagen vuurstenen. De vuurstenen en de tondels werden in een tondeldoos bewaard.

Echte tondelzwam

Dikrandtonderzwammen

Doolhofzwam

Doolhofzwammen groeien bijna altijd op dood eikenhout. Dit meerjarige exemplaar had een stevige weidepaal als groeiplaats uitgezocht. Het bijzonder aan deze zwam is de onderkant. De sporen worden gevormd in buisjes die een doolhofachtige structuur vormen. Bijzonder om te zien.

 

Een nuttig Waaiertje

Het Waaiertje is een kleine schelpvormige paddenstoel, die ook in de winter nog volop te zien is. Het waaiertje is een nuttige paddenstoel. Het wordt in het groot gekweekt, omdat het Schizophyllan bevat, een stof die bij de behandeling van baarmoederhalskanker wordt gebruikt. De onderkant van de paddestoel ziet er bijzonder uit.

Winterknop van de Hortensia

De meeste mensen kennen de Hortensia vooral van de weelderige bloei in de zomer. De blauwe en paarse kleuren zijn dan prachtig, maar midden in de winter is er ook iets moois te zien. De winterknoppen  laten al iets zien van wat er aan zit te komen!
 

Schaafstro in de tuin

In mijn tuin deed ik deze week een aardige ontdekking. Op een plek met wat voedselarme grond groeit al jaren een plant die ik altijd voor Heermoes heb versleten. 'k Heb er foto's van gemaakt en er nog eens heel goed naar gekeken. Het blijkt Schaafstro te zijn. Een soort die op de rode lijst staat en hoort bij de Paardenstaartfamilie. Er zijn fossielen gevonden die bewijzen dat er reusachtige paardenstaartbomen groeiden in het steenkoolmoeras dat dik 300 miljoen jaar geleden grote delen van Europa bedekte. Toch mooi, zo'n levend fossiel in je eigen tuin!

Paddenstoel in een donker bos

In een donker dennenbos in het Bergherbos vond ik de Gele Korstzwam. Geen bijzondere soort, maar toch apart door de wat stekelige bovenkant en de gladde onderkant. Dat zie je vaker andersom. Deze Korstzwam wordt maar een paar centimeter hoog, maar kan grote plakkaten vormen  op gekapt loofhout.

Halse Heide in het Stuivezand

Eeuwenlang bestond het gebied rond Halle-Heide (gem. Bronckhorst) uit woeste gronden, waar mensen weinig te zoeken hadden. Sommige stukken natuur herinneren nog aan die tijd van voor de ontginning. In het "Obelinkgoor" aan de Stuifveenweg kun je zien hoe het er 100 jaar geleden in Halle-Heide uit zag. Je vindt er dop- en struikheide en in augustus bloeiende zonnedauw en klokjesgentiaan. Klokjesgentianen hebben prachtige donkerblauwe bloemen met vijf groene strepen aan de buitenkant en lichtgroene stippels binnenin. 
De klokjesgentiaan staat op de rode lijst als beschermde soort, maar komt de laatste jaren gelukkig steeds vaker voor.

Bekermos

Bekermos heeft een verkeerde naam. Het is namelijk geen mos (geen plantje) maar een korstmos, een samenlevingsvorm van een alg met een schimmel. In de algen vindt fotosynthese plaats, waardoor de schimmel voedsel krijgt. De schimmel houdt water vast, waar de algen weer gebruik van maken. 
In Nederland komen ongeveer 50 soorten bekermos voor, waar ik er hier twee van laat zien. Kopjes-bekermos herken je gemakkelijk aan het kopje boven aan de stengel. Smal bekermos heeft lange stengels met kopjes die ongeveer even breed zijn als de stengel.
De voorplanting bij korstmossen gebeurt door middel van sporen, die door regendruppels worden verspreid. Als er een waterdruppel in de beker valt, worden daar sporen in opgenomen. Een volgende waterdruppel spat de eerste waterdruppel met de sporen weg.

Kopjes-
bekermos

Smal bekermos

Twee kleintjes: Muizenstaartzwam en Paardenhaartaailing

Begin december zijn er nog genoeg paddenstoelen te vinden, wanneer je tenminste de moeite neemt er goed naar zoeken. Hier twee foto's van soorten waar ik wel even voor door de knieën moest. Het Muizenstaartzwammetje  is een paddenstoel van een centimeter of drie die op dennenappels groeit. Op de tweede foto nog zo'n mini-zwammetje: de Paardenhaartaailing. Als je let op de steel snap je meteen waarom deze soort zo heet. Een paddenstoel  die op voedselarme zandgrond groeit op dennennaalden, takjes, schors, e.d. 

Muizenstaartzwam

Paardenhaartaailing

Inktzwammen, een bijzondere soort

Inktzwammen zijn een bijzondere groep paddenstoelen. Hun hoed vervloeit tot zwarte druppels, waar de voortplantingssporen in zitten die door vliegen worden verspreid. Van die zwarte druppels maakte men vroeger inkt.
In Nederland komen tientallen soorten inktzwammen voor. De Geschubde zie je veel, de Spechtinktzwam is zeldzaam. In 2014 werd deze soort een kleine 300 keer waargenomen. Ik fotografeerde de Spechtinktzwam in een beukenbos bij Vorden. 
Het is vaak lastig om paddenstoelen op naam te brengen. De vorm varieert per soort. Soms is een microscoop nodig om zekerheid te krijgen. Zo weet ik niet zeker of op de laatste foto de Kleine Viltinktzwam staat. Wie het zeker weet mag het zeggen!

Spechtinktzwam

Geschubde inktzwam

Gewone glimmerinktzwam

Kleine viltinktzwam

Laag bij de grond: paddenstoelen!

Om foto's van paddenstoelen te kunnen maken moet je nederig zijn... Ik ben de afgelopen week enkele keren op pad geweest met statief en afstandsbediening om in vaak donkere omstandigheden toch foto's te krijgen zonder bewegingsonscherpte en met voldoende scherptediepte. Een fototoestel met een kantelbaar scherm is daarbij erg handig: je hoeft niet plat op de grond te gaan liggen! 

1. Kleine stinkzwam. (De stank trekt vliegen aan die de sporen verspreiden.)

2. Grijsbruine grasmycena. (Enkele centimeters groot, in het gazon.)

3. Oorlepelzwam (groeit op dennenkegels). De steel zit niet zoals meestal in het midden, maar aan de zijkant: model oorlepel.)

4. Geweizwam. (Niet moeilijk te raden waar de naam vandaan komt.)

5. Rodekoolzwam. (Ook voor deze paddenstoel een logisch gekozen naam!)

 

 

IJsvogel: een prachtbeest!

Eén van mijn favoriete vogels is de IJsvogel. Het is een schuwe vogel, die zich weinig laat zien. Meestal zie je alleen maar een blauwe flits boven het water, als hij voorbij vliegt. Van dichtbij zie je pas echt de prachtige oranje en blauwe kleuren. Veel ijsvogels sterven in strenge winters. Door verbetering van de leefgebieden (waterkwaliteit, meanderende beken) herstelt de soort zich de laatste jaren echter gelukkig steeds sneller. 

Kolibrivlinder

Enkele weken gelden kreeg ik de kans de kolibrievlinder op de plaat te zetten. Tot nu toe was deze snel vliegende vlindersoort me steeds te vlug af. De kolibrievlinder vliegt van bloem naar bloem, blijft even - net als een kolibrie - "stil staan" in de lucht om met de lange roltong nectar op te zuigen en is dan al weer weg. Deze vlinder wordt daarom ook wel onrustvlinder genoemd. 

Drie keer een Bont Zandoogje

Naar mijn idee zijn er deze zomer weinig soorten vlinders te zien geweest, maar het Bonte Zandoogje zag ik wel veel. Op de eerste foto zie je hem zoals vlinders meestal worden gefotografeerd. Het tweede exemplaar ging boven mijn hoofd op een boomtakje zitten. Door het tegenlicht komen de vlekken op de vleugels mooi uit. En de derde zat me op de rand van een grashalm aan te kijken.